COVID 19 ve Glokom Hastalarının Muayenesi

  • 30-03-2020

Sevgili Meslektaşlarımız,

Bildiğiniz gibi, Covid-19 kontaminasyon ve yayılımı ile ilgili sürekli olarak yeni veri ve bilgiler gelmektedir. Bu bilgiler ışığında TOD Glokom Birimi Yürütme Kurulu olarak glokom muayenesi esnasında uyulması ya da dikkat edilmesini düşündüğümüz hususları sizlerle paylaşmak istedik. Burada bahsettiklerimiz dışındaki hasta triajı, muayene randevu planlaması, ortam havalandırılması, kişisel korunma yöntemleri ve hasta ile iletişim gibi genel esaslar glokom muayenesi esnasında da aynen geçerlidir.

  1. Biyomikroskopik muayene: Bilindiği gibi, glokom muayenesi esnasında çoğu aşamada biyomikroskop kullanılmaktadır. Biyomikroskoplarda koruyucu bariyer kullanılmasını önermekteyiz. Bu hazır olarak temin edilebilir, ya da şeffaf asetattan da geniş koruyucular hazırlamak mümkündür. Koruyucu bariyerin hasta tarafına bakan yüzeyinin kontamine olabileceği düşünülerek hareket edilmeli ve düzenli aralıklarla temizliği yapılmalı ya da değiştirilmelidir. Çenelik bölgesinin muayene sonrasında temizlenebilmesi için çenelik kağıdı bu dönemlerde kullanılmamalıdır. Biyomikroskopik muayene esnasında hastanın da maske kullanması koruyuculuğu artıracaktır. Biyomikroskopla yapılacak muayeneler öncesinde doktor hastasına bu muayene aşamasında kendisinin fazla konuşmayacağını, hastadan da çok gerekli olmadıkça konuşmamasını istemelidir. Hastanın elinin ve yüzünün temas ettiği bölgeler her muayeneden sonra temizlenmelidir.
  2. Göz içi basınç (GİB) ölçümleri:  GİB ölçümleriyle ilgili olarak net bir veri yoktur. Non-kontakt ve kontakt tonometreleri kullanmaya devam edenler vardır. Öte yandan non-kontakt havalı tonometre ile ölçüm esnasında gözyaşına ait mikro-aerosol parçacıkların ortama dağıldığı ve bunların havada 3-8 saat süreyle asılı kaldığı yönünde bilgiler mevcuttur (1-4). Bu parçacıkların hastalığın yayılımı konusunda risk teşkil edebileceği ve hastalığın endemik olduğu bölgelerde geçici olarak havalı non-kontakt tonometrelerin kullanılmamasını önerenler vardır (3,4). Kontakt tonometre yapılırken aplanasyon probunun her vakada değiştirilerek etilen oksit ile sterilize edilmesi, ya da kullanımdan sonra %70’lik alkol ile silinmesi ve oda ısısında kurutulduktan sonra tekrar kullanılması önerilmektedir (5). Covid-19 virüsünün zarflı bir virüs olması nedeniyle alkol ile temizliğin etkili olacağı belirtilmektedir. Tonometre dezenfeksiyon yöntemleri ile ilgili detaylı bilgiye Junk A ve arkadaşlarının bu konuyu inceleyen makalesinden ulaşmak mümkündür (5). Probun temizlenmesi esnasında temizliği yapan kişinin eldiven kullanması son derece önemlidir. GİB ölçümü için önerdiğimiz diğer alternatif yöntemler ise her vakada kılıfı değiştirerek Tonopen kullanılması, ya da probu değiştirerek rebound tonometre kullanılmasıdır.
  3. Gonyoskopi: Gonyoskopik muayene öncesinde de şüphesiz yukarıda bahsedilen biyomikroskopik muayene kurallarına uymak gerekir. Hekim gonyoskopik muayeneyi yaparken mutlaka eldiven kullanmalıdır. Gonyolens dezenfekte edilmeden tekrar kullanılmamalıdır. American Academy of Ophthalmology, National Society to Prevent Blindness ve Contact Lens Association of Ophthalmologists, 1988 yılında gonyolenslerin dezenfekte edilmesi ile ilgili esasları belirtmişlerdir. Bu grup, gonyolensi ters çevirerek temas yüzeyini alkollü sponj ile temizlemeyi önermektedir. İlave koruma için, 1/10 konsantrasyondaki çamaşır suyu ile konkav temas yüzeyini doldurduktan sonra 5 dakika beklenmesi ve daha sonra su ile durulanarak silinmiş lensin kullanılabileceği belirtilmektedir. Bu şekilde kontakt yüzeyi temizlenmekte, operatörün kullandığı ön yüzeydeki antireflektif kaplama da zarar görmemektedir. Bazı üreticiler, lensleri %2’lik glutaraldehit ya da 1/10 konsantrasyondaki çamaşır suyu ile yıkamayı önermektedirler. Çoğu lens gaz ile sterilizasyona uygundur. Bazı cam lensler ise otoklavda sterilize edilebilir. Çok gerekli olmayan olgularda pandemi süresince gonyoskopik muayenenin ertelenmesi düşünülebilir. Bunun yerine ön segment OCT başta olmak üzere non-kontakt ön segment ve açı görüntüleme yöntemlerine müracaat edilebilir. 
  4. Pakimetri: Bu dönemde ultrasonik pakimetri yerine varsa optik pakimetri yöntemlerini önermekteyiz. Ultrasonik pakimetri yapılacaksa probun aplanasyon probundakine benzer şekilde her ölçümden sonra alkol ile temizliği yapılmalıdır.
  5. Diğer Glokom İşlemleri: Daha önce opere edilmiş olgularda sütür alımı, sütür ayarlaması, sütürolizis, subkonjonktival enjeksiyon gibi ofis ortamında yapılacak işlemler esnasında kullanılan forseps, enjektör, özel bazı lensler gibi malzemelerin işlem esnasında ve sonrasında personel ile temas etmemesi ve yüzeylerin kontamine olmamasına azami özen gösterilmelidir. Lazer iridotomi ya da lazer trabeküloplasti gibi uygulamalar esnasında da gonyoskopi bölümünde anlatılmış olan hususlara riayet edilmesini önermekteyiz. Görme alanı, OCT gibi cihazların her kullanımından sonra hasta yüz ve elinin temas ettiği bölgelerin temizlenmesine özen gösterilmelidir.

Not: Buradaki önerilen konularda yeni bilgi ve veriler geldikçe yaklaşımlarda değişiklik olabilecektir. 

 

Kaynaklar

  1. Britt JM, Clifton BC, Barnebey HS, et al. Microaerosol Formation in Noncontact ‘Air-Puff’ Tonometry. Arch Ophthalmol 1991;109:225-8.
  2. Khanna RC, Honavar SG. All Eyes on Coronavirus – What do We Need to Know as Ophthjalmologists Indian Journal of Ophthalmology, 2020;4:549-53.
  3. Dorelmalen NV, et al. Aerosol and Surface Stability of Sars-Cov-2 as Compared withs SARA-Cov-1.
  4. Lai TH, et al. Stepping Up Infection Control Measures in Ophthalmology During the Novel Coronavirus Outbreak: An Experience from Hong Kong.
  5. Junk AK ve ark. Disinfection of Tonometers. Ophthalmology 2017; 12:1867-75.

 Saygilarimizla

TOD Glokom Birimi Yurutme Kurulu