Elmas Prenses’in Bilime Katkısı

Resmini gördüğünüz bu güzel cruise gemisi son 3 aydır dünya gündeminin en üst sıralarında yerini aldı ve belki de önümüzdeki yıllarda tarihe geçmiş yolcu gemileri St Louis, Struma ya da Wilhelm Gustloff gibi üzerine kitaplar yazılacak, filmler çekilecek. Evet, bahsettiğim gemi 2020 Covid 19 pandemisi ile üne kavuşan “Diamond Princess”. Mart 2004 yılında Nagazaki’de imal edilmiş, 2670 yolcu kapasiteli bu gemi herzamanki gibi Japonya - Avustralya arasında cruze seyahati yaparken 20 Ocak 2020’de 80 yaşında bir yolcuda nefes darlığı ve ateş görülmesi üzerine Hong Kong limanına yanaşarak bu yolcusunu bırakıp seyahatine devam ediyor. Birkaç gün sonra bu yolcunun o zamana kadar dünyanın pek de önemsemediği Covid-19 pnömonisi olduğu anlaşılması üzerine gemi 5 Şubat 2020 tarihinde Yokohama limanına yanaşıyor ve gemideki 3711 kişinin zorlu karantina hayatı başlıyor. Gemideki insanların karantina günlerini nasıl geçirdikleri, hangi zorluklarla mücadele ettikleri, çoğunluğu yaşlı olan bu insanların ve yakınlarının ruh halleri, eğer bir gün yazılırsa, filmin senaristini ilgilendirecektir. Biz birer hekim olarak işin bilim yönüne bakalım.

Çin’in Wuhan kentinde hastalığın rapor edildiği ilk günden itibaren neredeyse 4 ay geçmiş olmasına rağmen Covid-19 pandemisi ile ilgili bilmediğimiz çok sayıda konu var. Bunların belki de en önemlisi hiç şüphesiz hastalığın ölüm oranı. Covid 19 pnömonisine bağlı ölüm oranları % 2 ile 4 arasında rapor ediliyor. Her ne kadar rapor edilen rakamların arasında büyük farklar yok gibi görülse de sonuçta dört, ikinin iki katıdır ve 1 milyonluk bir grup düşündüğünüzde 20.000 ölüm fark edecektir. Gerçek ölüm oranı bizim dünya olarak karşı karşıya olduğumuz düşmanın gücünü anlamak ve alacağımız önlemleri belirlemek açısından son derece önemlidir. Peki mevcut ölüm oranına ait veriler ne derece doğrudur?

Bir hastalığın ölüm oranını hesaplamak son derece kolaydır. Hastaların sayısını bu hastalıktan ölenlerin sayısına böldüğümüz anda hastalığın ölüm oranını hesaplayabiliriz. Covid 19’a bağlı ölüm sayılarını az çok biliyoruz ama hasta sayısını bulmak o kadar kolay değil. Çünkü hastaların çok önemli bir kısmı asemptomatik olabiliyor. Keşke elimizde 3000 - 4000 gibi anlamlı bir sayıda testleri ve takipleri çok iyi yapılmış bir kohort olsa? Evet sevgili dostlar, Diamond Princess ideale yakın bir kohorttur. Gemideki 3711 insanın testi birkaç defa yapılmıştır. Karantinanın başladığı 5 Şubat 2020 tarihinden 16 gün sonra yani 21 Şubat 2020 tarihinde elde edilen veriler bilimsel açıdan değerlendirilmiş ve Mizumoto ve ark. tarafından yayınlanmıştır. 3711 kişiden 3063’ünde testler ideal olarak alınmış ve tekrar edilmiştir. Test sonuçları kesin olan bu 3063 kişiden 634’ünde hastalık teşhis edilmiştir. Bunlardan 476’sı 60 yaş üzerindedir, yani ölüm açısından en riskli yaş grubundadır. 634 hastadan 306’sı asemptomatiktir. Zaten bu çalışmayı düzenleyen ve 12 Mart’ta yayınlayan Japon ekibin asıl üzerinde durduğu grup asemptomatik hastalardır.

Bizim merak ettiğimiz hastalığın ölüm oranına ait en son veri 3 Mart’ta geminin tüm yolcularının durumları ile ilgili bir değerlendirmeden gelmektedir. Bu değerlendirme gemiden toplamda sadece 6 ölüm olduğunu göstermektedir. 634 hastada 6 ölüm. Yani % 1’in atında. Üstelik bu veri yaklaşık %75’inin 60 yaş üzeri olduğu ve çoğunluğunun güneş almayan kamaralarda nispeten az miktarda besinle ideal olmayan şartlarda karantina hayatı sürmüş olduğu bir kohorttan geliyor.

Bir gün Diamond Princess’in hikayesini yazacak olanlar umarım geminin bilime sağladığı bu “küçük” katkıya da değinirler. Son söz cruze tatillerine meraklı değerli meslektaşlarıma: Bu salgın Diamond Princess’in ilk “vukuatı” değil. 2016 Şubat’ında gemideki 158 yolcuda norovirüs salgını ortaya çıkıyor ve gemi Sidney limanına yanaşıyor. Onun hikayesi de bir başka yazıya…Hepinize sağlık dolu ve bol seyahatli günler dilerim…

Prof. Dr. Hakan Özdemir

3 Nisan 2020

Kaynaklar

1. Mizumoto K, Kagaya K, Zerabski A, et al. Estimating the asymptomatic proportion of coronovirus disaese 2019 cases on board the Diamond Princess cruise ship, Yokohoma, Japan, 2020. Eurosurveillance 25;10: March 2020.
2. Frias L. Six people from the Diamond Princess cruise ship have died from the coronovirus. Business Insider March 3, 2020.